Metaverse veya Türkçe anlatımıyla sanal evren, kişisel bilgisayarların yanı sıra sanal ve artırılmış gerçeklik cihazları aracılığıyla kalıcı çevrimiçi 3 boyutlu sanal ortamları destekleyen, İnternet’in yeni ve yinelenen bir versiyonu diyebiliriz. Uçsuz bucaksız bir evren olduğu için Metaverse inşa edilmesi süreci yeni markalar, oyunlar, mekanlar sürekli ekleneceği için hiç bitmeyecek gibi görünüyor. Metaverse bir avatarla temsil edilen kullanıcıların alışveriş yapabileceği, sosyalleşebileceği, etkinliklere katılabileceği ve birçok şey öğrenebileceği sanal bir dünya. İnsanlar bu evrende, hizmetlere abone olabilecek, iş arkadaşlarıyla birlikte çalışabilecek, oyun oynayabilecek ve hatta çevresindeki görüntüyü kişisel zevklerine ve gereksinimlerine göre özelleştirebilip 3D sanal ortamda sunabilecek.
Metaverse Nasıl Çalışır?
Metaverse’in çalışması için sayısız yeni teknoloji, protokol, şirket, yenilik ve keşif gerekecek ve ne gerektiği farklı ürünler, hizmetler, yetenekler bütünleşip kaynaştıkça zaman içinde yavaş yavaş ortaya çıkacak. Temel düzeyde milyonlarca insanın paylaşılan, eşzamanlı bir deneyime katılması şöyle dursun, yüzlerce kişi için bile teknoloji henüz mevcut değil. Örneğin; Fortnite’ın 2019 Marshmello konserinde 11 milyon kişi olayı gerçek zamanlı olarak yaşadı ancak bunu fiziken birlikte yani yan yana yapmadılar.
Metaverse yalnızca şu anda var olmayan bir altyapı gerektirmekle kalmaz internette hiçbir zaman bu deneyime yakın bir şey tasarlanmamıştır. İnternet’in temel sistemlerinin çoğu, dosyaları bir bilgisayardan diğerine paylaşmak için tasarlanmıştır ve bir sunucunun diğer bir sunucuyla veya bir son kullanıcı cihazıyla konuşmasına yöneliktir. Sözde eşzamanlı programların en eski biçimi metin sohbetleriydi ancak yine de büyük ölçüde statik verileri bir sunucuya gönderiyor ve gerektiğinde ondan en son bilgileri alıyoruz.
Metaverse’ü çalıştırmak için daha çok video konferans ve video oyunlarına benzer bir şey gerekir. Bu deneyimler, birbirini gerçek zamanlı olarak güncelleyen kalıcı bağlantılar nedeniyle ve diğer programların genellikle ihtiyaç duymadığı bir doğruluk derecesi ile çalışır. Bununla birlikte, yüksek düzeyde eşzamanlılığa sahip olma eğilimi göstermezler. Çoğu görüntülü sohbet programı maksimum birkaç kişinin ötesine geçemez ve 50 kişiye ulaştığınızda, bir yayını iki kişi paylaşmak yerine izleyicilerinize canlı olarak yayınlamanız gerekir.
Avatar Metaverse Nedir?
Avatar Metaverse, artırılmış ve sanal gerçeklik ürün ve hizmetlerini ifade eder. Aranızda Avatar filmini hatırlayanlar vardır tıpkı oradaki gibi insan topluluğunun avatarlar biçiminde etkileşime girebileceği, fiziksel gerçekliğe paralel bir siber uzayı düşünün. Fikir, Neal Stephenson tarafından 1992 bilim kurgu romanı “Snow Crash”de ortaya atılmış. Örneğin; Battle Royale türü video oyunlarının son zamanlarda popüler olmasının bir nedeni de, diğer birçok kullanıcıyla canlı oynamanın mümkün olmasıdır. Second Life veya Warcraft gibi en yüksek eşzamanlılığa sahip bazı oyunlar yirmi yıldan uzun süredir var olmasına rağmen, esasen kullanıcıları farklı dünyalara ve sunuculara parçalayarak ve bölerek deneyimi yaşattı. Örneğin; aynı oyunda teknik olarak 100.000’den fazla oyuncu olabilir ancak bunlar farklı galaksilere yani sunucu düğümlerine bölünmüştür. Sonuç olarak, bir oyuncu herhangi bir anda yalnızca küçük bir avuç oyuncuyu gerçekten görür veya etkileşime girer. Ek olarak bu, başka bir galaksiye seyahat etmek, bir sunucudan bağlantıyı kesmek ve bir başkasını yüklemek anlamlarına gelir Metaverse inşa edilmesi süreci içinde bu durumun yaşanmayacağı ön görülüyor. Oyuncu yüzlerce kullanıcıyı içeren savaşlara girdiğinde ya da yavaşladığında, sistem de yavaşlar. Rocket League veya Call of Duty gibi hızlı seyreden oyunlarda bu yavaşlamalar sebebiyle oyun oynanamaz hale gelirdi. Bir dizi şirket bu sorunu çözmek için çalışıyor ancak bu, muazzam bir hesaplama zorluğudur ve internetin temel tasarımına ve amacına karşı savaşır.
Bugün yaşadığımız şekliyle internet; görsel sunum, dosya yükleme, iletişim, grafik, veri vb. için standartlar ve protokoller ile çalışır. Bunlar, tüketici tarafından tanınan GIF dosya türlerinden, bir tarayıcı ile internetteki diğer sunucular arasındaki neredeyse her türlü gerçek zamanlı iletişimin temelini oluşturan websocket protokolüne kadar her şeyi içerir.
Bugün GIF, JPEG, PNG, BMP, TIFF, WEBP gibi çok sayıda görüntü dosyası formatı vardır, web açık standartlar üzerine kurulu olsa da, çoğu kapalı ve tescillidir. Amazon, Facebook ve Google benzer teknolojiler kullanıyor ancak birbirlerine geçiş yapmak için tasarlanmadılar tıpkı bir araba markasının tekerleklerinin başka bir araba markasının şasisine uyacak şekilde tasarlanmadığı gibi. Ayrıca bu şirketler, sistemlerini çapraz entegre etmeye veya verilerini paylaşmaya inanılmaz derecede dirençlidir. Metaverse inşa edilmesi süreci için şirketler Metaverse adına ne kadar birlikte çalışabilirse veri güvenliği, veri kalıcılığı, ileriye dönük uyumlu kod gelişimi ve işlemler gibi konularda endüstri çapında fikir birliği oluşturmak o kadar kolay olacaktır. Buna ek olarak Metaverse sansür, iletişimin kontrolü, düzenleyici yaptırımlar, vergi raporlaması, çevrimiçi radikalleşmenin önlenmesi ve bugün hala mücadele edilen daha birçok zorluk için tamamen yeni kurallara ihtiyaç duyacaktır.
Metaverse Nedir, Kim Kurdu?
Metaverse’ü daha iyi anlamak için SimCity’yi düşünelim. Oyunda Belediye Başkanı yani oyuncu önce kendi mega metropolünü tasarlar ardından inşa ederdi. Ancak oyunda, gerçek hayatta olduğu gibi, sadece 10 milyon kişilik bir şehir inşa edemezsiniz. Küçük bir kasaba ile başlarsınız ve ilk önce onu optimize edersiniz. Büyüdükçe bu kasabanın etrafını inşa edersiniz, bazen sadece bir sorun veya felaket olduğunda eski bölümleri yıkıp değiştirirsiniz Ancak Metaverse’de SimCity’den farklı olarak, bir değil birçok belediye başkanı olacak ve onların arzuları ve teşvikleri çoğu zaman çatışacak.
Hangi mevcut standartların nasıl, hangi etkilere, ne zaman veya hangi uygulamalar ve gruplar aracılığıyla aktarılacağı bir yana, Metaverse’in neye ihtiyaç duyacağını tam olarak bilemiyoruz. Sonuç olarak, yalnızca hangi teknolojik standart etrafında değil, Metaverse’ün nasıl ortaya çıktığını düşünmek daha önemlidir.
Metaverse standartlarının basitçe bildirilemeyeceği gibi tüketiciler ve işletmeler, yalnızca mevcut olduğu için olası bir proto-Metaverse’i benimsemeyecektir. Gerçek dünyayı düşünün sadece yüz bin kişiye veya yüz dükkana sığabilecek bir alışveriş merkezi yapmak, tek bir tüketiciyi veya markayı çekeceği anlamına gelmez. Kent meydanları, mevcut sivil ve ticari ihtiyaçları karşılamak için mevcut altyapı ve davranışlar etrafında organik olarak ortaya çıkar. Nihayetinde, herhangi bir ibadet yeri, bar, bodrum, park, müze ya da atlıkarınca olsun başlı başına bir yer olduğu için değil, zaten orada olan kim veya ne olduğu için ziyaret edilir.
Aynı şey dijital deneyimler için de geçerlidir. Metaverse inşa edilmesi süreci aslında önce Facebook’un sisteme dahil olmasıyla başladı. Dünyanın en büyük sosyal ağı olan Facebook, sosyal ağ olacağını duyurduğu için değil, önce bir kampüs olarak ortaya çıktığı, daha sonra fotoğraf paylaşım ve mesajlaşma servisine dönüşen dijital bir yıllığa dönüştüğü için işe yaradı. Facebook’ta olduğu gibi, Metaverse’ün sadece popüler olmaktan ziyade içinin doldurulması gerekir ve bu nüfus daha sonra bu dijital dünyayı yapılacak şeyler ve tüketilecek içerikle doldurmalıdır.
