Decentralized Exchange yani Merkeziyetsiz Borsa DEX en basit anlatımıyla, kripto para alıcılarını ve satıcılarını birbirine bağlayan bir pazar yeridir.
DEX Açılımı Nedir?
Merkezi borsaların aksine, merkezi olmayan borsalar gözetim altında tutulur yani kullanıcı DEX’te işlem yaparken kendi özel anahtarlarının kontrolünde işlemini gerçekleştirir. DEX’ler, belirli koşullar altında kendi kendine yürütülen ve her işlemi blok zincirine kaydeden akıllı sözleşmeler kullanır.
Geleneksel stock ve fiyat borsaları, alıcılar ile satıcıları buluşturarak, yatırımcıların piyasaya likidite sağlamak için yapacakları işlemlere belirli noktalarda kolaylıkla girip çıkmalarını sağlamaktadır. Kripto para borsaları merkezi borsalar olarak da bilinir ve blok zinciri tabanlı dijital varlıkların ticaretini kolaylaştırır. Merkezi borsalar, işlemlerde güvenilir aracılar olarak işlev görür, genellikle özel anahtarları vardır ve fonları saklayıp korumaları sebebiyle bir anlamda emanetçi olarak hareket ederler.
DEX Borsası Ne Demek?
Merkeziyetsiz borsa DEX, kullanıcıların aracılara gerek kalmadan birbirleriyle kripto para birimleri alıp satmalarını sağlar. Merkezi kripto borsaları, güvenlik ve adil piyasa fiyatlandırmaları, mevzuat uyumluluğu, tüketicinin korunması ve en yeni dijital varlıklara erişim ile dijital varlık ticaretini kolaylaştırır. Merkezi hareket eden birçok borsada, işlem yapmadan önce borsada tutulan bir kripto cüzdanına para ya da kripto para yatırılması gerekir. Borsa cüzdanının haricindeki bir kripto cüzdanına da para aktarımı yapılabilmektedir. Ayrıca fiyat için kripto alışverişi yapılabilir ve banka hesaplarından para çekilebilir.
DEX borsaları, dijital varlıkların alım-satım işlemlerini kolaylaştırmak için farklı bir yaklaşım benimser. İşlemleri temizlemek için bir aracı kuruluş kullanmak yerine, DEX’ler kendi kendini yürüten akıllı sözleşmelerin işlevselliğinden yararlanır. DEX’ler için karşı taraf risk problemi ya da kredi yükümlülüğü riski yoktur ve müşteri tanı ya da kara para aklamayı önleme protokollerini takip etmezler.
DEX Nedir Nasıl Kullanılır?
Merkeziyetsiz borsa DEX, iki taraf arasında doğrudan kripto para işlemlerine imkan sağlayan hizmettir. Merkezi olmayan kripto borsaları; dijital varlık saklama, çeşitliliğini, işlem güvencesini, ticaret ücretlerini ve yatırımcı gizliliğini etkileyen avantajlar sunar. DEX’ler saklama özelliğine sahip değildir, satıcıların işlem yapmak için özel anahtarların kontrolünden vazgeçmelerine gerek yoktur. Bunun yerine, harici olarak tutulan cüzdanlar aracılığıyla DEX’lerle etkileşime girilir ve akıllı sözleşmeler ile kendi kendine işlem yapılır.
CEX’ler, listeleyecekleri kripto para birimleri üzerinde kontrol uygular, karlılığı ve yasal uyumu sağlamak için sadece yeterli ticaret faaliyetine, yaygınlığa ve etkili güvenlik standartlarına sahip olan kripto para birimlerini listeler. Bu sebeple birçok altcoin’e sadece DEX’ler aracılığıyla erişilebilmektedir. Bu erişim sayesinde, dijital varlıklara katılım için daha geniş bir fırsat sağlanmakta ve böylelikle finansal katılımda artış görülmektedir. CEX’lerde, her işlem merkezi bir otorite olan borsa tarafından denetlenmekte ve kaydedilmektedir. DEX’ler ise, akıllı sözleşmeler aracılığıyla işlemleri yürütür ve bunları blok zincirine kaydederek güvenilir işlemlere olanak sağlar. DEX’ler bireylerin parasını bünyelerinde tutmadığı için, hackerlar tarafından da hedef alınmazlar.
Merkezi olmayan borsalar, kendi kendini yürüten akıllı sözleşmelerin kullanımı yoluyla çalışmaktadır. DEX’ler, Ethereum blok zinciri üzerine inşa edildikleri için aynı gaz ücret yapısını kullanır. DEX’ler, borsalar için yaklaşık %0,3 gibi düşük bir ücret alımı yapmaktadır. Bu ücretler ağ kullanımına bağlı olarak değişse de merkezi alternatiflerde oluşan maliyetlerden çok daha düşük seviyelerde olmaktadır.
DEX’ler gelişim aşamalarının henüz ilk dönemindedirler ve merkezi olmayan blok zinciri teknolojisine yabancı olanlar için kullanımı zor olabilir. Kullanıcıların bir DEX ile etkileşime girebilmeleri için harici cüzdan platformlarına alışık olmaları gerekir. Sonrasında, para ya da kripto para birimi transfer ederek cüzdanlarını finanse etmeleri gerekir. Alım-satım işlemi gerçekleştirmek için bu cüzdanı DEX arayüzüne bağlamaları gerekmektedir. DEX platformunda alım-satım işlemi için para yatırma süreci oldukça basittir.
Merkeziyetsiz Borsa DEX, alıcıları ve satıcıları birbirine bağlamak için güvenilir bir yöntem sağlar ve ortaklar için yeni adil katılım ve yönetim modelleri sunar. Bu platformlar hala güncellenme aşamasındadır ve gelecekte benimsenmesini sağlamak için kullanıcı deneyiminin daha da iyileştirilmesi, altyapının geliştirilmesi, iyileştirilmiş ölçeklendirme mekanizmaları ve merkezi kripto ve eski finansal kurumlara bağlantıların arttırılması gerekecektir.
